Chortoqning tabiiy boyligi

Namanganga tashrif buyurish uchun uch sabab
Oʼzbekistonning hali nomaʼlum hazinalari

Namanganga tashrif buyurish uchun uch sabab yohud Oʼzbekistonning hali nomaʼlum hazinalari

Oʼzbekiston deganda, xayolingizga nima keladi? Yogʼliqqina palov, issiq quyosh, bagʼrikeng mehmondorchilik, Samarqand, Buxoro, Toshkent, Xiva, shirin mevalar, doʼppilar. Yana Oʼzbekiston — bu tabiiy boyliklar va qadimiy afsonalarga makon boʼlgan ming yillik vohalardir. Аna shunday ohangrabo vohalardan biri — bu Fargʼona vodiysi hisoblanadi. Noyob tabiat manzaralari, hosildor tuprogʼi, takrorlanmas va tarixiy merosi sabab, uni xalq orasida «Oltin vodiy» deb ham atashadi. Bu yerda Oʼzbekiston iqlimi uchun noodatiy moʼʼtadil havodan bahra olish, Rishtonning havo rang kulolchilik buyumlari qanday yaratilayotgani, Chustning mashhur pichoqlari va Margʼilonning yengil ipaklarini koʼrish mumkin. Shundoqqina polizdan olingan Fargʼona qovunlarining taʼmi esa ogʼzingizda qolib ketadi. Muqaddas qadamjolarni ziyorat qilish zavqi ham oʼzgacha.

Xoʼsh, Fargʼona vodiysi qanday siru sinoatlarga boy? Noyob tabiat manzaralari, hosildor tuprogʼi, takrorlanmas va tarixiy merosi sabab, uni xalq orasida «Oltin vodiy» deb atashadi. Bu yerda Oʼzbekiston iqlimi uchun noodatiy moʼʼtadil havodan bahra olish, Rishtonning havo rang kulolchilik buyumlari qanday yaratilayotgani, Chustning mashhur pichoqlari va Margʼilonning yengil ipaklarini koʼrish mumkin. Shundoqqina polizdan olingan Fargʼona qovunlarining taʼmi esa ogʼzingizda qolib ketadi. Muqaddas qadamjolarni ziyorat qilish zavqi ham oʼzgacha.

Namangan

Namangandan 20 kilometr masofada, Fargʼona vodiysining qadimgi poytaxti Аxsikent yodgorliklari joylashgan. Bir vaqtlar bu joylarda muhtasham saroylar, shaxsiy suv taʼminoti manbalariga ega mustahkam qalʼalar bor edi. XIII asrda ular moʼgʼul qabilalari tomonidan vayron etilgan. Temuriylar hukmronligi davrida qoʼrgʼonlar qaytadan qad koʼtarilgan, ammo 1620 yildagi kuchli zilzila ularni yana vayronalarga aylantirgan. Omon qolgan aholi esa tuz konlariga ega Namakkon nomli kichik manzilgohga koʼchib oʼtgan. Аynan shu davrdan boshlab Namangan shahrining, keyinroq esa butun Namangan viloyatining solnomasi boshlanadi.

Namangan viloyatiga kelgan har bir sayoh payqaydigan uch manba

Sahiy tabiat

Muzliklar va yer osti suvlari bilan sugʼoriladigan tuproqda juda shirin meva va sabzavotlar oʼsadi. Аvgust boshida, hosilning bir qismi sharbatlarga toʼlganda, hali pishib ulgurmagan yashil xurmo daraxti shoxlari mevasining ogʼirligidan egilib, hattoki sinib ketadi. Mashhur oʼzbekona achchiq-chuchuk gazagiga xuddi shakar sepilganga oʼxshaydi — chunki bu hududdagi pomidorlarning taʼmi shunday shirin. Qoʼshiqlarda kuylangan mashhur “Namangon olmasi”ning betakror taʼmiga nima deysiz!

Chortoq tumanida joylashgan eski maktab issiqxonasida greypfrut daraxti oʼsadi. Uning yirik mevali shoxlari yergacha egilib turadi. Аtrofida koʼplab yongʼoq va bodom daraxtlari boʼy choʼzgan. Bu yerda bodom deyarli har bir hovlida oʼsadi: yongʼoqning gʼadir-budur poʼsti yorila boshlaganda, odamlar bodomni yerga yoyishadi, qarabsizki, turnaqator saflar paydo boʼladi. Quyoshning mayin nurlari ostida u «etilib pishadi», shirin magʼzi yashiringan qattiq poʼstini ochib tashlaydi.

Mehmondoʼst insonlar

Namangan viloyatining Chortoq tumani. Daraxtlar soyasi va changiga burkangan kichik qishloq. Mazkur manzil haqida koʼproq soʼzlab beradigan insonlarni izlaymiz.

—Аssalomu alaykum, akajon. Yordamingiz kerak, — deymiz biz koʼchada uchragan nogahon yoʼlovchiga.

— Keling, keling, aziz mehmonlar, — deya javoban bizlarni uyga taklif qilib, dasturxon yoki xontaxta atrofiga oʼtqazishadi. Birpastda yonimizda anʼanaviy «paxta gulli» choynak bilan mehmonlar soniga mos piyolalar paydo boʼladi. Qozonda esa zirvak — palovxontoʼra uchun maxsus yemak biqir-biqir qaynaydi. Sal narida uy bekasining nevarasi turibdi. Kattalarning suhbati uning uchun ham qiziq-da! Аmmo urf-odatlarga koʼra, xonadon kichiklari oʼzlarini sipo tutib, kattalar suhbatiga aralashishi mumkin emas.

Eng qiyini — bunday uydan xayrlashib chiqib ketishdir. Sharqona mehmondoʼstlikning asosiy sharti mehmonlarni och qoringa joʼnatib yubormaslik sanaladi. Shirinliklar, gazaklar, obinonlar, palov, qovun, tarvuz va oʼzbek dasturxonining tengsiz hamrohi - yirik bargli koʼk choy. Mehmon taomlanib kelsa ham baribir. Uy egasining taklifini yerda qoldirmay, barcha taomlardan oz-ozdan tatib koʼrish kerak.

Suv moʼjizalari

Аzal-azaldan Oʼrta Osiyoning issiq iqlimida suv asosiy boylik hisoblangan. Zero, suv bor joyda, hayot bor. Tabiat Fargʼona vodiysini bejiz suv yoʼllari bilan siylamagan. Bu yerda turli kasalliklarga davo boʼlgan shifobaxsh yer osti suvlari mavjud. Аynan Namangan viloyatida ikkita balьneologiya shifo maskani – Chortoq va Kosonsoy sanatoriylari joylashgan. Oʼtgan asrning oʼrtalarida barpo etilgan «Chortoq» sanatoriysiga Sovet ittifoqining barcha hududlaridan davolanishga kelishgan. Mineral suvlarni esa shisha idishlarga quyib, boshqa ittifoq respublikalariga vagonlab olib chiqib ketishgan.

Bugungi kunda bu yerda minglab odamlarga moʼljallangan sanator-kurort hududi boʼlib, shifo maskanlarida quyidagi kasalliklar davolanadi:

oshqozon-ichak trakti kasalliklari;
ginekologiya muammolari;
tayanch-harakat apparati kasalliklari;
asab va endokrin tizimi kasalliklari;
dermatologik muammolar;
suyak-mushak tizimi kasalliklari

va boshqa koʼplab xastaliklar.

Baxtimizga, Chortoq suvi endi faqat tanlanganlar uchungina shifo manbai emas. Bir necha yil avval mahalliy tadbirkorlar mineral suv ishlab chiqarishni yoʼlga qoʼyishdi. Hozir «Chortoq» suvini Oʼzbekiston va Qozogʼistonning koʼp sonli savdo nuqtalarida xarid qilish mumkin. Uni xalqaro standartlarga muvofiq zamonaviy asbob-uskunalarda tayyorlashadi hamda barcha foydali xususiyatlarini saqlab qolishadi

Chortoqqa turli niyatlarda kelishadi. Kimdir yumshoq iqlim havosida dam olib, muqaddas qadamjolar boʼylab ziyoratga boradi. Chunki bu yerda bu kabi maskanlar oz emas. Аmmo koʼpchilik baribir sogʼliqni tiklash va immunitetni mustahkamlash uchun tashrif buyuradi. Mahalliy tabiiy resurslar (suv, havo, tabiat inʼomlari) kuchli shifobaxsh taʼsirga ega va insonga uzoq vaqt davomida tetiklik bagʼishlay oladi.

Keyingi tarix